ជាមួយនឹងភាពតានតឹងតាមព្រំដែនរវាងកម្ពុជា និងថៃបានបន្តអស់រយៈពេលជាងមួយខែ មានការអំពាវនាវកាន់តែខ្លាំងឡើងសម្រាប់អាស៊ាន និងអ្នកពាក់ព័ន្ធដទៃទៀតឱ្យឈានជើងចូល។
សម្ពាធកើនឡើងកំពុងត្រូវបានដាក់លើអាស៊ាន និងភាគីខាងក្រៅដើម្បីដឹកនាំការចរចាទាក់ទងនឹងភាពតានតឹងព្រំដែនបច្ចុប្បន្នរវាងកម្ពុជា និងថៃ ខណៈដែលជម្លោះនៅតែបន្តអូសបន្លាយជាងមួយខែដោយមិនទាន់មានទីបញ្ចប់ច្បាស់លាស់។
ក្នុងសិក្ខាសាលា “ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ថៃ៖ ឆ្ពោះទៅរកសន្តិភាព និងស្ថិរភាពអ្នកជិតខាង និងតំបន់” នៅថ្ងៃទី ១៧ ខែកក្កដា អ្នកជំនាញមកពីស្ថាប័នសិក្សា និងស្រាវជ្រាវកិច្ចការបរទេសបាននិយាយថា ការធានាបាននូវប្លុកស្ថិរភាពដែលរីកចម្រើនជាមួយគ្នាគឺជារឿងចាំបាច់។
លោក ហ៊ឹម រដ្ឋា នាយករងមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាសម្រាប់ការសិក្សាថ្នាក់តំបន់បានប្រាប់ Kiripost នៅថ្ងៃចន្ទនេះថា អាស៊ានមានតួនាទីក្នុងដំណើរការសម្រុះសម្រួល ព្រោះកម្ពុជា និងថៃគឺជារដ្ឋសមាជិកទាំងពីរ។
លោកបានបន្ថែមថា នៅពេលដែលភាពតានតឹងកើតឡើងរវាងសមាជិក អាស៊ានគួរតែដើរតួនាទីក្នុងការស្វែងរកមធ្យោបាយកាត់បន្ថយភាពតានតឹង និងត្រួសត្រាយផ្លូវសម្រាប់ការសន្ទនាប្រកបដោយផលិតភាព។ រដ្ឋាក៏បានកត់សម្គាល់ផងដែរថា ក្រោមធម្មនុញ្ញអាស៊ាន និងសន្ធិសញ្ញាមិត្តភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ការដោះស្រាយជម្លោះដោយសន្តិវិធីមានសារៈសំខាន់ណាស់។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “មានយន្តការសម្រាប់អាស៊ានដើម្បីធ្វើដូច្នេះ រួមទាំងការទូតប្រកបដោយការប្រុងប្រយ័ត្ន ដើម្បីលើកទឹកចិត្តដល់កិច្ចសន្ទនារវាងកម្ពុជា និងថៃ។ ការសន្ទនា និងការទូតមានសារៈសំខាន់ក្នុងការជួយកាត់បន្ថយភាពតានតឹង និងរួមចំណែកដល់ដំណោះស្រាយដោយសន្តិវិធី។ រដ្ឋាក៏បានបញ្ជាក់ដែរថា ដៃគូខាងក្រៅផ្សេងៗក៏មានតួនាទីបន្តជំរុញការសន្ទនារវាងប្រទេសជិតខាង។
លោកបានជំរុញថា “នោះដោយសារតែភាពតានតឹងតាមព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ មានផលប៉ះពាល់ដល់សន្តិភាព និងស្ថិរភាពក្នុងតំបន់។ អាស៊ាន និងដៃគូខាងក្រៅគួរតែបង្កើនកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងការទូតរបស់ពួកគេ ដើម្បីបន្តលើកទឹកចិត្តភាគីទាំងពីរឱ្យមានការសន្ទនា។ ការសន្ទនាមានសារៈសំខាន់ក្នុងកាលៈទេសៈលំបាកដូចនេះ”
កាលពីខែមិថុនា ប្រធានអាស៊ានសម្រាប់ឆ្នាំ 2025 និងនាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី លោក Anwar Ibrahim បានស្នើឱ្យប្រទេសទាំងពីរបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹង និងធ្វើការឆ្ពោះទៅរកដំណោះស្រាយដោយសន្តិវិធី និងទូលំទូលាយចំពោះជម្លោះព្រំដែន។ រហូតមកដល់ពេលនេះ មិនទាន់មានការអាប់ដេតអំពីលទ្ធផលនេះទេ។
យោងតាមការគ្រប់គ្រងជម្លោះអាស៊ាន អាស៊ាននឹងមិនឈានជើងចូលដោះស្រាយបញ្ហារវាងសមាជិកទេ លុះត្រាតែមានការស្នើសុំជំនួយ។ ខណៈពេលដែលច្បាប់នេះមានគោលបំណងរក្សាសន្តិភាពក្នុងតំបន់ វាមានន័យថាអាស៊ានមិនអាចបង្ខំឱ្យមានដំណោះស្រាយបានទេ លុះត្រាតែមានការអញ្ជើញ។
លោក ប៉ែន បូណា អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលបានប្រាប់ Kiripost ថា ភាពតានតឹងនៅតាមព្រំដែននៅតែមិនទាន់ដោះស្រាយអស់ជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ ទោះបីជាមានការពិភាក្សាទ្វេភាគីម្តងហើយម្តងទៀត និងការបង្កើតគណៈកម្មាធិការព្រំដែនចម្រុះ (JBC) ក៏ដោយ។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «ហេតុដូច្នេះហើយបានជាកម្ពុជាសម្រេចយកតំបន់ប្រាសាទមុំបី តាមតាម៉ាន់ធំ តាមច័ន្ទធុច និងតាក្របីទៅកាន់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ (ICJ)។
បូណា បានបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាបានឈានដល់ភាគីទីបី ដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះ ដោយសារប្រទេសនេះមិនចង់ឱ្យមានការផ្ទុះការប្រយុទ្ធគ្នាកើតឡើង។
នៅពេលសួរអំពីការបើកព្រំដែនឡើងវិញ អ្នកនាំពាក្យបាននិយាយថា កម្ពុជានឹងមិនចូលរួមការចរចាជាមួយថៃទេ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ដូចដែលបានបញ្ជាក់ពីមុន ប្រទេសនឹងបើកភាគីរបស់ខ្លួនឡើងវិញក្នុងរយៈពេលប្រាំម៉ោង បន្ទាប់ពីប្រទេសថៃបើកទ្វារព្រំដែនឡើងវិញ។
កាលពីខែមិថុនា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានចូលរួមសន្និសីទមហាសមុទ្រលើកទី៣ របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ នៅទីក្រុងនីស ជាកន្លែងដែលលោកបានជួបជាមួយប្រធានាធិបតីបារាំង លោក អេម៉ានុយអែល ម៉ាក្រុង និងបានជម្រាបលោកអំពីភាពតានតឹងដែលកំពុងកើតមានជាមួយប្រទេសថៃ។ យោងតាម Fresh News លោក Macron មានឆន្ទៈគាំទ្រដំណើរការនេះ ដោយផ្តល់ឯកសារពាក់ព័ន្ធដល់កម្ពុជា និងថៃ។
កាលពីដើមខែកក្កដា នាយករដ្ឋមន្ត្រីសិង្ហបុរី លោក Lawrence Wong បានមកបំពេញទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា ហើយបានអំពាវនាវឱ្យមានការអត់ធ្មត់ ដើម្បីកាត់បន្ថយស្ថានការណ៍។ លោកក៏បានជំរុញឱ្យមានការបន្តកិច្ចសន្ទនាដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ ដោយបញ្ជាក់ថា វាស្ថិតនៅក្នុងផលប្រយោជន៍រួមរបស់តំបន់ ដើម្បីធ្វើការរួមគ្នាដើម្បីការពារសន្តិភាព ពង្រឹងស្ថិរភាពក្នុងតំបន់ និងធ្វើឱ្យសមាហរណកម្មអាស៊ានកាន់តែស៊ីជម្រៅ។
Daniela Braun តំណាងប្រទេសស្តីទីនៃ Konrad-Adenauer-Stiftung Cambodia មានប្រសាសន៍ថា កម្ពុជា និងថៃមានផលប្រយោជន៍ដូចគ្នា និងផលប្រយោជន៍ជាច្រើន ដូច្នេះពួកគេនឹងចែករំលែក "កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងយ៉ាងទូលំទូលាយក្នុងការស្តារឡើងវិញនូវគូប្រជែងផងដែរ" ។
លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា “ឥឡូវនេះទំនាក់ទំនងកំពុងស្ថិតក្រោមភាពតានតឹង និងសម្ពាធ ដែលប៉ះពាល់ដល់សកម្មភាពអភិវឌ្ឍន៍ជាច្រើន រួមទាំងសេដ្ឋកិច្ចផងដែរ។ វានាំមកនូវការលំបាកសម្រាប់ពលរដ្ឋមកពីប្រទេសទាំងពីរ ជាពិសេសអ្នកដែលរស់នៅតាមតំបន់ព្រំដែន”។
"ដូច្នេះហើយ យើងគួរតែផ្តោតលើស្ថានភាព និងបង្កើតកន្លែងបន្ថែមទៀត ដូចជាការសន្ទនា កំណត់បរិបទនយោបាយ បន្ទាប់មកបង្កើតកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង និងវេទិកាដែលមានស្រាប់ ដើម្បីប្រើប្រាស់ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព ដើម្បីផ្តល់សំឡេងជាដំណោះស្រាយ ដើម្បីកាត់បន្ថយភាពតានតឹងបច្ចុប្បន្ន។"
លោក អូន ឆេងប៉ោ អ្នកស្រាវជ្រាវ និងជាអ្នកគ្រប់គ្រងកម្មវិធីនៃវេទិកាអនាគតបានកត់សម្គាល់ថា ចំពេលជម្លោះដែលកំពុងកើតមាន កម្ពុជាហាក់បីដូចជាមានទំនុកចិត្តជាងមុនទាក់ទងនឹងយុទ្ធសាស្ត្រផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួនក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហា ខណៈដែលលោកបានកត់សម្គាល់ពីជម្លោះផ្ទៃក្នុងមួយចំនួននៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលថៃ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ជាមួយនឹងការបាត់បង់ការចាប់អារម្មណ៍ទាក់ទងនឹងការជួញដូរ និងសកម្មភាពអភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងៗ ដែលបណ្តាលមកពីព្រំដែន និងការរឹតបន្តឹងទំនិញ វានឹងក្លាយជារឿងធម្មតា ដោយសារភាគីកម្ពុជាក៏នឹងបើកព្រំដែនផងដែរ ប្រសិនបើថៃបើកមុន នេះជាអ្វីដែលមន្ត្រីកម្ពុជាបានប្រកាស”។
ស្ថានទូតជប៉ុនបានអះអាងថា រដ្ឋាភិបាលរបស់ខ្លួនជឿជាក់ថា ទំនាក់ទំនងដ៏រឹងមាំ និងសហប្រតិបត្តិការរវាងកម្ពុជា និងថៃមានសារៈសំខាន់ មិនត្រឹមតែសម្រាប់ប្រទេសទាំងពីរប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែសម្រាប់ស្ថិរភាព និងការអភិវឌ្ឍនៃតំបន់ទាំងមូល ដោយបន្ថែមថា ខ្លួនសង្ឃឹមថា ប្រទេសទាំងពីរនឹងចូលរួមពិភាក្សាក្នុងន័យស្ថាបនា ដើម្បីកែលម្អទំនាក់ទំនង។
ស្ថានទូតបានបញ្ជាក់ដូច្នេះថា "ដោយសារនេះជាបញ្ហានៃទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសផ្សេងទៀត យើងបដិសេធមិនបង្ហាញព័ត៌មានលម្អិតនៃការផ្លាស់ប្តូរ ប៉ុន្តែយើងបានឆ្លៀតឱកាសផ្សេងៗដើម្បីបញ្ជូនសារនេះទៅកាន់រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសទាំងពីរ"។
